Bij het kiezen van een onderzoeksmethode voor beleidsvragen in het sociaal-domein is het cruciaal om de aard van je vraag goed te analyseren. De beste onderzoeksmethode hangt af van wat je precies wilt weten, bij wie je informatie wilt verzamelen en hoe diepgaand je inzicht moet zijn. Voor complexe beleidsvragen is vaak een combinatie van kwantitatieve gegevens (cijfers) en kwalitatieve inzichten (ervaringen en meningen) het meest effectief. Deze mixed methods benadering geeft je zowel de breedte als de diepte die nodig is om beleid te ontwikkelen dat aansluit bij de werkelijke behoeften in het sociale domein.
Welke onderzoeksmethode sluit het beste aan bij onze beleidsvraag?
De onderzoeksmethode die het beste aansluit bij jouw beleidsvraag is de methode die de informatie oplevert waarmee je daadwerkelijk antwoord krijgt op je vraag. Elke methode heeft eigen sterktes en zwaktes die bepalend zijn voor de toepasbaarheid van je onderzoeksresultaten.
De keuze voor een onderzoeksmethode heeft directe invloed op wat je wel en niet te weten komt. Kies je bijvoorbeeld voor een enquête, dan krijg je van veel mensen een beperkt aantal gegevens. Kies je voor diepte-interviews, dan krijg je van weinig mensen zeer gedetailleerde informatie. Deze keuze bepaalt uiteindelijk of je beleid kunt baseren op cijfermatige trends of juist op diepgaande inzichten in ervaringen en behoeften.
Belangrijk is ook dat de gekozen methode moet passen bij de beleidsfase waarin je zit. Bij verkennend onderzoek voor nieuw beleid zijn kwalitatieve methoden vaak waardevol, terwijl bij evaluatie van bestaand beleid een combinatie van kwantitatieve metingen en kwalitatieve duiding meestal het meest effectief is.
Wat is het verschil tussen kwalitatief en kwantitatief onderzoek in het sociale domein?
Kwantitatief onderzoek verzamelt cijfermatige gegevens die statistisch geanalyseerd kunnen worden, terwijl kwalitatief onderzoek zich richt op het begrijpen van ervaringen, meningen en behoeften via open vragen. Dit fundamentele verschil bepaalt welke inzichten je krijgt voor je beleidsvraag.
Bij kwantitatief onderzoek in het sociale domein werk je met enquêtes, gestructureerde interviews of analyse van bestaande datasets. De resultaten zijn meetbaar en vergelijkbaar, zoals het percentage inwoners dat gebruik maakt van een regeling of de gemiddelde tevredenheid over dienstverlening. Voordelen zijn de objectieve meetbaarheid en de mogelijkheid om uitspraken te doen over grotere groepen. Beperkingen zijn dat je weinig inzicht krijgt in het 'waarom' achter de cijfers.
Bij kwalitatief onderzoek gebruik je methoden zoals diepte-interviews, focusgroepen of observaties. Dit levert rijke, beschrijvende data op over hoe mensen beleid ervaren en waarom ze bepaalde keuzes maken. Voordelen zijn het diepgaande inzicht in de leefwereld van mensen en het ontdekken van onverwachte factoren. Beperkingen zijn dat je uitkomsten niet zomaar kunt generaliseren naar grotere groepen.
Wanneer kies je voor mixed methods onderzoek bij beleidsvragen?
Je kiest voor mixed methods onderzoek wanneer je beleidsvraag zowel cijfermatige gegevens als diepgaande inzichten vereist om tot een volledig beeld te komen. Deze combinatie is vooral waardevol bij complexe sociale vraagstukken.
Mixed methods zijn bijzonder geschikt wanneer je wilt weten zowel hóe vaak iets voorkomt als waaróm het voorkomt. Bijvoorbeeld bij onderzoek naar niet-gebruik van minimaregelingen kun je met kwantitatief onderzoek de omvang van het probleem in kaart brengen, en met kwalitatief onderzoek de drempels en belemmeringen identificeren die mensen ervaren.
Concrete situaties waarin mixed methods de beste keuze zijn:
- Bij evaluatie van beleid waar je zowel effectmeting als verbetersuggesties nodig hebt
- Bij het ontwikkelen van nieuwe voorzieningen waar je zowel de omvang van de doelgroep als hun specifieke behoeften moet kennen
- Bij complexe problemen zoals schuldenproblematiek waar zowel cijfermatige trends als persoonlijke verhalen essentieel zijn voor effectief beleid
Hoe bepaal je welke onderzoeksmethode past bij jouw specifieke beleidsvraag?
Om te bepalen welke onderzoeksmethode past bij jouw specifieke beleidsvraag, moet je eerst de vraag zelf goed analyseren en vervolgens praktische factoren zoals tijd, budget en beschikbare expertise meewegen in je besluit.
Begin met het verduidelijken van je beleidsvraag door de volgende aspecten te overwegen:
- Is je vraag verkennend (wat speelt er?), beschrijvend (hoe ziet het eruit?) of verklarend (waarom gebeurt dit?)
- Wil je uitspraken doen over grote groepen of juist diepgaand inzicht krijgen in ervaringen?
- Heb je cijfers nodig om de omvang van iets aan te tonen of juist verhalen om beleving te begrijpen?
Vervolgens weeg je praktische factoren mee zoals beschikbare tijd, budget en aanwezige expertise. Kwantitatief onderzoek vereist vaak meer voorbereidingstijd maar kan bij grote aantallen efficiënter zijn in de uitvoering. Kwalitatief onderzoek kost meer tijd per respondent maar vereist vaak minder voorbereidingstijd.
Let ook op de toegankelijkheid van je doelgroep: sommige groepen zijn moeilijk te bereiken met schriftelijke enquêtes maar wel via persoonlijke gesprekken, of andersom.
Welke rol speelt participatief onderzoek bij beleidsvragen in het sociale domein?
Participatief onderzoek, waarbij belanghebbenden actief meedoen in het onderzoeksproces, versterkt de relevantie en toepasbaarheid van je onderzoeksresultaten voor beleidsvragen in het sociale domein. Het zorgt voor meer betrokkenheid en beter gedragen oplossingen.
Bij deze aanpak betrek je burgers, cliënten of professionals niet alleen als respondenten maar ook als mede-onderzoekers. Ze denken mee over onderzoeksvragen, helpen bij dataverzameling of interpreteren resultaten. Dit levert niet alleen rijkere data op, maar zorgt ook voor meer draagvlak voor het uiteindelijke beleid.
Participatief onderzoek is vooral waardevol wanneer:
- Je beleid ontwikkelt voor groepen die normaal moeilijk te bereiken zijn
- Er wantrouwen bestaat tussen overheid en doelgroep
- Je wilt dat mensen zich eigenaar voelen van de oplossingen
- Je complexe problematiek onderzoekt waarbij ervaringskennis essentieel is
Deze co-creatie benadering vraagt om een open houding en bereidheid om daadwerkelijk invloed te delen, maar levert uiteindelijk beleid op dat beter aansluit bij de werkelijke behoeften.
Hoe zet je onderzoeksresultaten om in bruikbare beleidsinzichten?
Om onderzoeksresultaten om te zetten in bruikbare beleidsinzichten moet je de data analyseren, interpreteren en vertalen naar concrete beleidsaanbevelingen die aansluiten bij de praktijk van beleidsmakers en uitvoerders in het sociale domein.
Begin met het structureren van je bevindingen rond de kernvragen van je onderzoek. Identificeer patronen, trends en opvallende uitkomsten. Vervolgens is het belangrijk om deze bevindingen te interpreteren: wat betekenen deze uitkomsten voor het beleid? Welke conclusies kun je trekken?
Enkele praktische stappen voor het omzetten van resultaten naar beleidsinzichten:
- Organiseer een interpretatiesessie met beleidsmakers en professionals uit de praktijk
- Vertaal abstracte bevindingen naar concrete voorbeelden en casussen
- Formuleer aanbevelingen die specifiek, meetbaar en haalbaar zijn
- Ontwikkel verschillende scenario's of beleidsvarianten op basis van je bevindingen
Effectieve beleidsaanbevelingen houden rekening met de context waarin ze worden toegepast. Denk aan beschikbare middelen, wettelijke kaders en aansluiting bij bestaande werkprocessen. Wij bij KWIZ zien dagelijks hoe belangrijk het is om de brug te slaan tussen onderzoek en praktijk door data om te zetten in actionable inzichten die beleidsonderzoek echt verder helpen.
